FAO’ya nazaran, her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşıyor

Dünyada her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşırken, bu hastalıkların tedavisi için yıllık maliyetin 15 milyar dolar olduğu varsayım ediliyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunca 20 Aralık 2018’de ilan edilen “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”, besin kaynaklı ortaya çıkan açlık, hastalık ve meselelere dikkati çekmek gayesiyle BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) işbirliğiyle her yıl 7 Haziran’da kutlanıyor.

Bu yıl “Bilimin Işığında Eylemler” temasıyla kutlanan “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”, besin konusunda şuurlu kararlar almada bilimin oynadığı kıymetli role dikkati çekiyor.

“FAO Dünya Besin Güvenilirliği Günü 2025 Raporu”na nazaran, her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşıyor.

Gıda kaynaklı hastalıkların tedavisi için yıllık maliyetin 15 milyar dolar olduğu varsayım ediliyor.

Hastalıkların ekonomik boyutu, düşük ve orta gelirli ülkelerde üretkenlik kaybı ve sıhhat harcamaları nedeniyle yıllık 110 milyar doları aşıyor.

“Tükettiğimiz besin inançlı değilse hiçbir halde ona besin diyemeyiz”

FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”nü kıymetini, FAO Türkiye’nin besin güvenilirliği kapsamındaki çalışmalarını ve çatışma bölgelerinde besin güvenilirliği hususlarını AA muhabirine kıymetlendirdi.

Selışık, besin güvenilirliği konusunda farkındalığın artması gerektiğine işaret ederek, “Tükettiğimiz besin inançlı değilse hiçbir halde ona besin diyemeyiz.” dedi.

Gıda güvenilirliğinin bir sürecin sonunda sağlandığını belirten Selışık, “Bir disiplin var. Hem mevzuatı, hem üretimi, hem denetim sistemini içeriyor. ve bu üçlü olmadan, o disiplini ortaya koymadan sağlam gıdayı ortaya koymak mümkün değil.” diye konuştu.

Selışık, besin güvenilirliğinin sağlanmasında tüketici ayağının da ehemmiyetine değinerek, “Aldığınız eser nitekim hijyenik olarak üretilmiş mi? Besin kodeksine uygun üretilmiş mi? Bakanlığın kontrolünden geçmiş mi? ve o zincir içerisinde her evreden geçmiş bir eser olarak rafa gelmiş mi? Bunun farkındaysanız şayet o vakit emniyetli bir besin tüketiyorsunuz ve hastalık riskinden muhakkak uzaksınız demektir.” sözlerini kullandı.

Dünyada 600 milyon insanın sıhhatinin emniyetli besin tüketemediği için tehdit altında olduğunu belirten Selışık, “420 milyon insan da sağlam besin tüketmediği için ölüyor. En son sayılarımız bu halde. ve 5 yaşın altındaki çocukların da bu emniyetli olmayan besinler nedeniyle hastalandığı, zehirlendiği ve vefatla karşı karşıya kaldığını biliyoruz. Bu sayı da yaklaşık 125 milyon. Hayli büyük bir sayı.” dedi.

Selışık, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin (SDG) emellerinden birinin açlığa son vermek olduğunu hatırlatarak, “Açlığa son vermeyi konuşurken natürel ki besinin da muteber olmasını konuşmamız gerekiyor. Üretilen besinin bilimsel metotlarla üretilip o kontrolden, o süreçten geçip raflara ulaşmasını, tedarik zincirinde hakikat biçimde taşınıp, ulaştırılıp, soğuk zinciri bozulmadan o rafa ulaşmasını sağlamamız lazım.” diye konuştu.

Gıda güvenilirliğinin sağlanması için yürütülmesi gereken süreçte üretici, tedarikçi ve tüketicinin üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmesinin elzem olduğunu vurgulayan Selışık, şöyle devam etti:

“Çiftçiyi de konuşmamız lazım. Pestisit ilacını gerçek formda kullanmazsa, çok kullanırsa, vaktinde hasat etmezse, erken hasat ederse, kalıntılarla size sunarsa, sürece boyutunda tekrar tıpkı biçimde o eser gerçek denetim edilmezse üretim sırasında ya da merdiven altı, kayıt dışı üreticiler tarafından işlenirse ve kontrolden geçmeden bir yerde satışa çıkarsa o eserin muteber olduğunu temin edemeyiz. Münasebetiyle da orada bir hastalıkla karşılaştığımızda bunun nereden geldiğini bile bilemeyiz.”

Selışık, besin güvenilirliğinin herkesin sorumluluğunda olduğuna işaret ederek, “Hem DSÖ hem de FAO olarak bizler bu ortak çağrıyı yapmış durumdayız. Birlikte çalışmak için de tekrar aksiyonlarımıza, farkındalıkla ilgili çalışmalarımıza devam edeceğimizi de söylemek isterim.” dedi.

“FAO-Türkiye paydaşlık programı Orta Asya ülkelerine dayanak veriyor”

Türkiye’nin besin güvenilirliği konusunda Avrupa Birliği’yle uyumlu çok sağlam bir mevzuat altyapısı olduğuna dikkati çeken Selışık, “FAO-Türkiye paydaşlık programı Orta Asya ülkelerine dayanak veriyor. Zira Türkiye’de esasen besin açısından önemli bir güçlü yapı var. O tecrübesi kazandığı için Orta Asya ülkelerini bu manada önemli halde destekleyebilir bir hale geldi. FAO ile yapılan iştirak mutabakatı sonucu 2006 yılında, Orta Asya Alt Bölge Ofisi haline geldik biz. Orta Asya ülkelerinde Türkiye’nin uzmanlarıyla, Tarım ve Orman Bakanlığının uzmanlarıyla besin standartlarının oluşturulması, mevzuat altyapısının oluşturulması, laboratuvar altyapısının oluşturulması konusunda çeşitli projeler yaptık. Yakın işbirliklerimiz devam ediyor.” tabirlerini kullandı.

Selışık, FAO’nun Türkiye’de küçük işletmelere yönelik yürüttüğü bir öbür projeye de değinerek, şunları kaydetti:

“Özellikle tedarik zincirinde yani saklama şartları, taşıma şartları, mevcut klâsik yollarla üretilen eserlerin, ki bunlar da çok değerli, lakin pazarda direkt açıkta sunumu üzere durumlar kelam konusu. Halkımız doğal eserleri almayı seviyor. Hepimiz güya doğal olunca daha sağlıklı olduğunu düşünüyoruz. Maalesef bu türlü de bir yanlış algı var. Bu algının hakikat yönetilmesi için en azından pazara kadar inen eserin en sağlıklı, hijyenik, besin kodeksine uygun üretimini desteklemek, halk tarafını da bilinçlendirmek, yani tüketicinin de bu husustaki bilgisini artırmak emeliyle yürüttüğümüz, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü ile yeni başladığımız bir proje var.”

FAO olarak Türkiye’de besin israfının önlenmesine ait bir 10 yıllık aksiyon planı hazırladıklarını aktaran Selışık, “Plan, FAO’nun teknik takviyesiyle hazırlandı. Dünyada esasen bu teşebbüs tekrar FAO’nun liderliğinde başka ülkelerde de devam ediyor. Bir teknik platform da var dünyada israfın ne kadar olduğunu hesaplamaya yönelik. Ne kadarı tarlada kayıp olarak ortaya çıkıyor, ne kadarı sofralarımızda oluyor üzere. Türkiye’de de bu bahiste önemli bir farkındalık oldu. Bunu da tekrar ortak projelerle yaptık.” diye konuştu.

“Çatışma bölgelerinde açlık giderek artıyor”

Selışık, Rusya-Ukrayna Savaşı ve İsrail-Filistin problemi üzere dünyadaki çatışmaların besin güvenilirliğini olumsuz etkilediğine değinerek, “Açlık o bölgelerde giderek artıyor. Zira arazi giderek kullanılamaz hale gelmiş durumda.” dedi.

Çatışma bölgelerinde toprakların tahrip olması nedeniyle kullanılamaz hale geldiğini belirten Selışık, “Bu durumda ekilebilir alan ölçüsü düşmüş durumda. Üretim, elde edilen eser ölçüsü az ve münasebetiyle açlık giderek akut hale geliyor.” sözlerini kullandı.

Selışık, kelam konusu bölgelerde eserlerin nasıl işlendiğinin de çok kıymetli olduğunu vurgulayarak, “Hijyenik standart eser üretme şartları da artık kalmıyor. Zira savaş sırasında bir sürü üretim alanı tahrip olmuş durumda. Burada da FAO olarak biz yeniden çatışmanın devam ettiği ülkeler de elimizden geldiğince teknik projelere devam ediyoruz. Lakin öncelikle insani besin yardımları başka BM kuruluşları tarafından gerçekleştiriliyor.” diye konuştu.

Her şeye karşın üretimin, tarımın durmadığını kaydeden Selışık, “Yine çiftçinin zirai ilaçlarını yanlışsız kullanması ve üretim kademesinde da standart hijyenik üretimi yapması gerekiyor. Projelerimiz aslında o bölgelerde, yeniden oradaki ofislerimiz aracılığıyla, oradaki proje takımları aracılığıyla devam ediyor.” dedi.

Selışık, çatışma bölgelerindeki açlık durumuna işaret ederek, “Çatışmaların durması, barışçıl bir ortamın oluşması hepimizin dileği. Dilerim en kısa vakitte oradaki çatışmalar son bulur.” tabirlerini kullandı.

About The Author

admin

See author's posts